کانون فرهنگ و اندیشه مسیحی
کاتولیک‌ها در ایران
در نیمه اول سده سیزدهم میلادی پاپ رهبر کاتولیک‌ها کشیشی به نام بارتلمی در بولونی از فرقه دومینیکن را به حوالی نخجوان فرستاد و تعدادی از ارمنیان جنوب نخجوان را پیرو مذهب کاتولیک دومینیکن کرد. (فیگوترا ۱۳۶۳ ، ۳۲۵) در سده چهاردهم میلادی دو مرکز کاتولیک در ایران به وجود آمده بود که یکی کلیسای دزور ، دزور یا «کلیسای مریم مقدس» نزدیک ماکو متعلق به ارمنیان کاتولیک پیرو فرقه دومینیکن و دیگری اسقف نشینی در شهر سلطانیه بود. (آلیشان ، ۱۸۹۳ ، ۳۸۴).
کلیساودیر دزور دزور یا مریم مقدس در اوایل دهه دوم سده چهاردهم میلادی در ۱۲کیلومتری شهر ماکو ساخته شد. کلاویخو سفیر پادشاه کاستیل «اسپاتیا» در سال ۱۴۰۳میلادی که به دربار تیمور لنگ می‌رفت درباره ماکو چنین نوشته است ؛ «یکشنبه اول ژوئن هنگام غروب جلو دژی که ماکو نام دارد رسیدیم. این محل از آن کسی است که از کاتولیک‌هاست اما نام او نورالدین است و همه آنان که در این دژ نگهبانی و پاسداری می‌کنند کاتولیک‌اند ، اینان اصلا از نژاد ارمنی هستند و به زبان ارمنی سخن می‌گویند و نیز ترکی می‌دانند…» (کلاویخو ، ۱۳۳۷ ، ۱۵۲).
در سده هفدهم میلادی دو کلیسای کاتولیک از فرقه‌های دومینیکن و ژزوئیت در شهر اصفهان و جلفا بنا شد. سبب تاسیس این کلیساها ، توجه شاه عباس صفوی به دولت‌های بزرگ اروپا برای مقابله با تجاوزهای دولت عثمانی و جلب حمایت آن کشورها بود. سپس در سال‌های بعد فرقه‌های فرانچسکن ، آگوستین و کاپوسن نیز کلیساهایی بنا کردند.
فیلیپ سوم پادشاه اسپانیا با آگاهی از حسن سلوک شاه عباس با مسیحیان ، اوایل سده هفدهم میلادی ، آنتونیو دوگووآ (Antonio Degovea) را همراه با دو کشیش کاتولیک از فرقه سن‌آگوستین به ایران فرستاد. شاه عباس به «دوگووآ» اجازه داد در اصفهان کلیسایی کوچکی بنا کند (فیگوترا ، ۱۳۶۳ ، ۲۱۹). پس از چندی پاپ کلمنت هشتم (Clement VIII) برای تبلیغ مذهب کاتولیک در ایران یکی از کشیشان فرقه کرملی به نام پرژان تاده Pere Juan Tade را همراه با گروهی کشیش از راه آلمان ، لهستان و روسیه به ایران فرستاد و هدایایی نیز به وسیله آنان تقدیم شاه عباس کرد. شاه صفوی فرستادگان پاپ را به مهربانی پذیرفت و اجازه داد در اصفهان کلیسا و صومعه کوچکی بسازند. پرژان تاده سال‌های متمادی در ایران اقامت داشت و از نزدیکان و مترجمان شاه عباس و بسیار مورد توجه او بود. (هوشنگ مهدوی ، ۱۳۵۵ ، ۷۲).
کاتولیک‌های ژزوئیت در سال ۱۶۴۳ میلادی به اصفهان آمدند و در سال ۱۶۵۲ میلادی در جلفای اصفهان کلیسایی ساختند. (یوزوکجیان ، ۱۳۷۷ ، ۲۰) کاتولیک‌های دومینیکن نیز در سال ۱۶۸۱ میلادی در محله سنگ‌تراشان جلفای اصفهان کلیسایی بنا کردند. (همان ، ۱)
کاتولیک‌های کاپوسن در شهر اصفهان در شرق میدان شاه و مجاور قلعه تبرک ، کلیسا و صومعه‌ای بنا نهادند. (وان در کروس ، ۱۳۸۰ ، ۴۷).
اکنون کاتولیک‌ها یک کلیسا در تبریز ، یک کلیسا در هایگاشن (بین نور و علمده) و ده کلیسا در تهران دارند.
نستوری‌ها بیشتر در غرب ایران ، ارومیه ، روستاهای اطراف آن ، کرمانشاه و سال‌ها بعد در تهران می‌زیستند. سال ۱۸۴۰ میلادی کاتولیک‌های یسوعی ، «ژزوئیت»ها در میان نستوریان به تبلیغ پرداختند ، گروهی از نستوریان ، پیرو مذهب کاتولیک شدند و آنها را کلدانی نامیدند.
جکسن می‌نویسد ؛ «سامی‌ها که امروز در آذربایجان به نام نستوری و کلده‌ای معروفند از یک اصل و نژادند ، آنان پیش از این جملگی پیرو آیین نستوری بوده و نستوری نام داشتند. لیکن شمار زیادی از ایشان به مذهب کاتولیک درآمدند.» (جکسن ، ۱۳۵۲ ، ۲۰۱)
